X پژوهشیار

کتابخانه قلم

{ فَبَشِّرۡ عِبَادِ ٱلَّذِينَ يَسۡتَمِعُونَ ٱلۡقَوۡلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحۡسَنَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَىٰهُمُ ٱللَّهُۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ }

شرح

كتابِ مقدمه ابن خلدون شامل کِتاب العِبَرِ وَ دِیوانُ اَلمُبتَدإ وَ الخبَرِ فی أَیامِ اَلعَرَبِ وَ العَجَمِ وَ البَربَرِ وَ مَن عاصَرَهُم مِن ذَوِی السُّلطانِ الأَکبَر

دوشنبه, 06 آبان 1387


كتابِ مقدمه ابن خلدون شامل کِتاب العِبَرِ وَ دِیوانُ اَلمُبتَدإ وَ الخبَرِ فی أَیامِ اَلعَرَبِ وَ العَجَمِ وَ البَربَرِ وَ مَن عاصَرَهُم مِن ذَوِی السُّلطانِ الأَکبَر.


متفكر برجسته و تاريخ نگار نامي اسلام، ابوزيد عبدالرحمن بن احمد معروف به ابن خلدون كه در سال 732 ه. ق در تونس متولد و به سال 808 ه. ق در مصر درگذشت از شاخص ترين انديشمندان و نويسندگان مسلمان در سده هشتم هجري و بنيانگذار اصلي فلسفه تاريخ است، چرا كه او بسان مورخان پيشين، تاريخ را در كتاب خويش تنها از لحاظ ظاهر كه عبارت از جمع آوري حوادث و وقايع رخ داده در طول زمان است بررسي نكرد بلكه از منظر بررسي علل و منشا پيدايش حوادث و رويدادها نيز آن را مورد تفقد قرار داد.
تاريخي كه ابوزيد عبدالرحمن بن محمد معروف و نامور به ابن خلدون نگاشته است همواره در سطح گسترده اي مورد بحث، حمايت، مناقشه و گاه حتي حمله انديشمندان و پژوهشگران مختلف قرار گرفته است، برخي او را به سبب نوانديشي و نوآوري هايش در شيوه هاي نگارش تاريخ ستوده اند، برخي ديگر دعوي داشته اند كه او نوگرايي نكرده بلكه از سنت هاي تاريخ نگاري باستاني روم و يونان باستان استفاده كرده است، شماري ديگر نيز او را با وجود نگارش كتابي ارزشمند و ارزنده چون مقدمه به سبب آنكه در نگارش تاريخ خود، پا را فراتر از چارچوب تمدن و شيوه اسلافش ننهاده است نكوهيده اند
به نحو كلي در گفته هاي ابـن خلـدون كـه از بـزرگ تـريـن نظريه پردازان فلسفه تاريخ در معارف اسـلامي است گاهي مطالبي ديده مي شود كه فكر او را به سنت هاي تاريخ نويسي باستاني يوناني و رومي نزديك مي كند، ولي به هر ترتيب هيچ سند معتبري در مورد شناسايي مستقيم ابن خلدون از اين سنت ها در دست نيست و در ضمن از جهات بسيار ديگر هم به نظر مي رسد كه او در كار خود بيشتر آغازگر است نه دنباله رو.
كتاب ابن خلدون كه اسباب نامداري و شهرت عالمگير او را فراهم آورد كتاب «العبر و ديوان المبتدا و الخبر في ايام العرب و العجم و البربر و من عاصرهم من دوي السلطان الاكبر» است، اما آنچه بيش از همه مورد توجه محققان و انديشمندان واقع شده و اذهان پژوهشگراني نامي چون برنارد لوئيس، كلود كاهن، محسن مهدي، فرانتز روزنتال و... را به خود مشغول داشته مفهوم و مقام برجسته واژه عبر در عنوان و همچنين در متن كتاب ابن خلدون است. به عنوان نمونه، دكتر عبدالحسين زرين كوب در كتاب تاريخ در ترازو، آورده كه ابن خلدون نام كتاب خود را بدين سبب العبر نهاد تا نشان دهد كه چقدر به تجربه تاريخ اهميت و اعتبار مي دهد. محسن مهدي نيز در كتاب فلسفه تاريخ ابن خلدون، از عبر به عنوان رشته پيوندي ميان تاريخ و حكمت و همچون پلي ميان جنبه هاي ظاهري و باطني تاريخ و همچنين پلي ميان آرا و عقايد مقبول العامه درباره موجودات لاهوتي و ناسوتي و ماهيت واقعي آن ها البته از ديدگاه ابن خلدون ياد كرده است.
ابن خلدون بدون شك در فراز و نشيب زندگاني پرماجراي خود و با تامل در وقايع تاريخي كه اغلب خــود شــاهـد آن بـوده اسـت و مسافرت هاي زيادي كه كرده است، اندوخته هاي زيادي درباره نحوه معيشت و زندگاني افراد و اقوام كسب كرده كه مبناي كار و تحقيق خود قرار داده است. ابن خلدون با اين كه نسبت به فلسفه خوش بين نيست، به معنايي بنيانگذار فلسفه تاريخ به معناي جديد كلمه است. از طرف ديگر با اين كه هيچ سند رسمي در دست نيست كه افرادي چون ويكو منتسكيو و بسياري ديگر از ابن خلدون الهام گرفته باشند، ولي روش و موضع گروه زيادي از اين متفكران شباهت غيرقابل انكاري نه فقط با بعضي از گفته هاي ابن خلدون دارد، بلكه با توجه به تقدم زماني ابن خلدون، گويي روح علمي او دوباره در آثار آن ها به تمامه ميدان مساعدي براي بروز و خودنمايي به دست آورده است.
دوستان عزيز مي توانند  كتاب مقدمه ابن خلدون را از بخش تاريخ اسلام در كتابخانه سايت عقيده دريافت نمايند.